OSOBISTOŚCI: Pisarze, poeci, malarze

Carlos Luis Fallas

[1909-1966]. Urodził się 21 stycznia w Alajueli. Pisarz. W wieku 16 lat przeniósł się do prowincji Limon. Pracował na kolei i ładował banany na statki. Członek Partii Komunistycznej. Uczestniczył w strajkach pracowników plantacji bananowych w latach 30-tych XX wieku. W 1941 roku napisał głośną powieść "Mamita Yunai" o warunkach pracy robotników na plantacjach bananów. Inne powieści: "Gentes y gentecillas" (1947), "Mi madrina" (1950), "Marcos Ramirez" (1952) [1962 - nagroda w dziedzinie powieści iberoamerykańskiej fundacji Williama Faulknera], "Tres cuentos" (1967). W 1944 został wybrany deputowanym do Kongresu. W 1966 otrzymał nagrodę literacką "Magon".

Carmen Lyra

[1888-1949]. (Prawdziwe dane: Maria Isabel Carvajal). Urodziła się 15 stycznia w San Jose. Bajkopisarka. Ukończyła szkołę podstawową w "Budynku Metalowym" oraz średnią w Colegio de Senoritas (klasa o profilu pedagogicznym). W Europie studiowała nauczanie początkowe. Po powrocie kierowała Escuela Maternal. Jako pierwsza otrzymała tytuł profesora w katedrze Literatury Dziecięcej na Uniwersytecie Kostaryki. W 1916 roku wydała pierwszą powieść "Ensilla de ruedas". Najbardziej znanym dziełem są opowiadania "Cuentos de tia Panchita" [1921]. Inne ważniejsze publikacje: "Las fantasias y de Juan Silvestre" [1018], "Bananas y hombres" [1933]. W 1948 roku wyemigrowała do Meksyku. Jej imię nosi biblioteka dla dzieci w Parku Centralnym w San Jose. W dzielnicy Barrio Amon w San Jose [av.7/calle 3 i 5] tablica pamiątkowa miejsca jej urodzenia.

Carmen Naranjo

[1928-] Urodziła się 30 stycznia w Cartago. Jedyna z żyjących kostarykańskich współczesnych pisarzy o międzynarodowym uznaniu. Pisarka i poetka. Ukończyła szkołę podstawoę im. Republiki Peru, Colegio de Senoritas w 1946 roku w San Jose, Uniwersytet Kostaryki (na kierunku Nauka i Literatura) i studia podyplomowe na Uniwersytecie Autonomicznym w Meksyku oraz Uniwersytecie Iowa w USA. Przez pewien czas Ambasador Kostaryki w Izraelu, zastępca dyrektora administracyjnego w Instytucie Ubezpieczeń Społecznych, dyrektorka Muzeum Sztuki Kostarykańskiej. W latach 70-tych minister Kultury w rządzie. W 1964 roku wydała pierwszą książkę "Cancion de la ternura". Zdobyła wszystkie ważniejsze nagrody literackie kraju: Magon [1996], im. Aquileo J. Echeverria [1966, 1971]. W 1991 roku przyznano jej doktorat honoris causa na Uniwersytecie Santo Domingo w Dominikanie. 1996 roku zdobyła prestiżową chilijską nagrodę imienia Gabrieli Mistral. Jej dzieła przetłumaczone zostały na kilka języków.

Enrigue Echandi

[1866-1959]. Urodził się 17 lutego. Uchodził za pierwszego wykształconego malarza Kostaryki. Studiował malarstwo w Niemczech (Lipsk, Monachium). Po powrocie do kraju zaproponował rządowi stworzenie pierwszej szkoły artystycznej, co nie spotkało się jednak z aprobatą. W swoim domu organizował sławne spotkania kulturalne, na które ściągali najbardziej znani artyści kraju. Specjalizował się w malowaniu pejzaży metodą światłocieni. W San Jose galeria jego imienia [av.2/calle5].

Fadrique Gutierrez

[1841-1897]. Urodził się 7 września w Heredii. Malarz, rzeźbiarz i architekt. Ukończył filozofię na Uniwersytecie Świętego Tomasza w San Jose. Nauki rzeźby pobierał u Włocha Francesco Fortino, a malarstwa u Francuza Achilesa Bigota. Wszystkie jego namalowane portrety zaginęły.

W 1858 roku ze względów politycznych przebywał na wygnaniu w Salwadorze i Gwatemali. W tej drugiej ukończył kurs architektury. W 1860 roku powrócił do Kostaryki, gdzie przez 10 kolejnych lat rzeźbił w kamieniu i drewnie. Zaprojektował również wieżę El Fortin w Heredii oraz kopułę kościoła w Alajueli. W wyniku jego współudziału w zamachu stanu z 1870 roku, ponownie wygnany z Kostaryki. Po powrocie, w 1892 roku został liderem Partii Rolniczej. Pod koniec życia w miejscowości Esparza, gdzie mieszkał proklamował się samozwańczym prezydentem kraju...

Francisco Amighetti

[1907-] Rzeźbiarz i malarz. Urodził się 1 czerwca w San Jose. Jego rodzina pochodziła z Włoch. Uczęszczał do Liceum Kostaryki dla chłopców, z którego nauczyciele namówili go do wstąpienia do Akademii Sztuk Pięknych. W krótkim czasie, jego rysunki ukazały się w magazynie Reporterio Americano. W latach trzydziestych, Amighetti zbuntował się przeciwko twardym narzuconym normom akademickim, opartych na technikach malarskich wywodzących się z Europy. Poświęcił się bardziej rewolucyjnemu surrealizmowi. Jednocześnie zainteresował się drzeworytami. Inspirowali go dwaj światowej sławy rzeźbiarze - Niemiec Der Bucker oraz Meksykanin Francisco Don de Leon. W 1934 roku, wraz z dwoma innymi rzeźbiarzami opublikował album drzeworytów.

W latach pięćdziesiątych, jego impresjonistyczne pejzaże zdobyły międzynarodowe uznanie. Dzisiaj stanowią najdroższe tego rodzaju kostarykańskie dzieła. W sumie namalował 500 prac, przez co zyskał miano najbardziej płodnego artysty w historii Kostaryki.

Francisco Zuniga

[1912-1998]. Rzeźbiarz i malarz. Urodził się w San Jose. Pseudonim "Paco". Zainteresowanie rzeźbiarstwem zawdzięcza ojcu, który wykonywał figurki świętych. W latach 1927-1936 poświęcił się malarstwu. Początkowo jego sztuka odznaczała się stylem renesansowym. W 1934 roku, razem z innymi rzeźbiarzami wydał album drzeworytów. W tym samym dziesięcioleciu doczekał się promocji swojej ekspozycji przez gazetę Diario de Costa Rica. W swej twórczości często podpierał się motywami przedkolumbijskimi. W 1935 roku otrzymał środkowoamerykańską nagrodę za przedstawiającą głowę indiańskiego wojownika rzeźbę "Agonia de la raza".

W 1936 roku zdecydował się studiować w Hiszpanii, lecz po wybuchu wojny domowej uciekł do Meksyku, gdzie spędził resztę życia. Uczył się tam technik wytopu metali i rzeźby w kamieniu. Był jednym z założycieli Narodowej Szkoły Malarstwa i Rzeźby La Esmeralda. Współpracował z Oliviero Martinezem w tworzeniu pomnika Rewolucji Meksykańskiej. W latach czterdziestych XX wieku Muzeum Miejskie w Nowym Yorku, zakupiło kilka jego szkiców. W 1947 roku Zuniga poślubił Elenę Laborde, z którą miał trójkę dzieci. Do jego najbardziej znanych rzeźb należą: "Monumento a la madre" (stoi przed Szpitalem Kobiet) oraz "Monumento a la Agricultor" (stoi w pobliżu lotniska Juana Santamarii). W listopadzie 2001 roku jego rzeźba "Maternidad en Cuclillas", na aukcji w Nowym Jorku osiągnęła sumę 192.750 $.

Isaac Felipe Azofeifa

[1909-1997]. Urodził się w Santo Domingo de Heredia. Poeta i profesor literatury. Specjalizował się w poezji miłosnej i erotycznej. Studiował na Uniwersytecie w Chile. W latach czterdziestych był członkiem Centrum Nauk nad Narodowymi Problemami, które później dało początek Partii Wyzwolenia Narodowego. W 1983 roku, pracował jako Ambasador Kostaryki w ZSRR. W 1990 roku piastował funkcję przewodniczącego mniejszościowej Partii Progresywnej. W 1998 roku otrzymał czołową nagrodę kulturalną Chile - medal imienia Gabriela Minstrala.

Joaquin Garcia Monge

[1881-1958]. Urodził się 20 stycznia w Desamparados. Pisarz i eseista. W 1899 roku ukończył Liceum Kostaryki i w 1901 roku wyjechał na studia do Chile. W 1900 roku wydał pierwszą powieść "El Moto". Do kraju powrócił w 1904, gdzie nauczał w szkołach średnich. W 1915 dyrektor Escuela Normal w Heredii oraz od 1920 Biblioteki Uniwersytetu Narodowego. Pełnił również funkcję ministra kultury. W 1921 założyciel czasopisma "American repertory". Głosił pogląd, że ludzie wykształceni to ludzie wolni. Jego imieniem nazwana jest również biblioteka w Desamparados. W 1958 nadano mu tytuł "zasłużony dla ojczyzny".

Joaquin Gutierrez

[1918-2000]. Powieściopisarz i dziennikarz. Napisał bajkę dla dzieci Cocori, która przetłumaczona została na 11 języków, w tym Braillea. Był tłumaczem na język hiszpański dzieł Szekspira: "Hamleta", "Króla Leara", "Makbeta", "Antoniego i Kleopatrę". Pierwsze poematy napisał w wieku 19 lat. W 1937 roku wydał "Poezje". W 1974 roku, za nowelę "Manglar" zdobył nagrodę roku przyznaną mu przez Encyklopedię Brytyjską. Inne jego nowele to: "La Hoja de Aire" (1968), "Muramonos Federico" (1973), "Puerto Limon" (1950) i "Te acordas, Hermano" (1978). Jest zdobywcą największej kulturalnej nagrody Kostaryki - Magon Prize (1975).

Urodził się w prowincji Limon. W San Jose uczęszczał do katolickiej szkoły średniej, gdzie nauczył się między innymi grać w szachy. Następnie ojciec wysłał go do Nowego Jorku, by mógł uczyć się angielskiego. Trzykrotnie, w latach 1938, 1939 oraz 1944 był narodowym mistrzem szachach. W 1940 roku wyjechał do Chile, gdzie pracował jako tłumacz w agencji Reutera. Tam poznał i poślubił swoją żonę Elenę. Po zamachu stanu w Chile, w 1973 roku, kiedy do władzy doszedł generał Augusto Pinochet, ze względu na współpracę z lewicującą gazetą, czuł się zagrożony i na skutek dyplomatycznej interwencji ówczesnego prezydenta Kostaryki Jose "Pepe" Figueresa, pozwolono mu wyjechać do Kostaryki. Kilka lat potem wyemigrował do Chin, by tłumaczyć dzieła Mao Tse Tunga z angielskiego na hiszpański. Przebywał też w ZSRR i Wietnamie. W 1993 otrzymał doktorat honoris causa na Uniwersytecie Narodowym. W 1995 roku rząd Chile przyznał mu czołową nagrodę kulturalną tego kraju - medal imienia Gabriela Mistrala.

Jose Francisco Salazar

[1892-1968]. Urodzony 4 kwietnia. Architekt i malarz. W 1920 roku zaprojektował tzw. Świątynię Muzyki w Parku Morazana w San Jose. Autor projektów budynku Club Union oraz Edificio Medicino przy szpitalu San Juan de Dios.

Jose Maria Zeledon Brenes

[1877-1949]. Urodził się 27 kwietnia w San Jose. Pseudonim Billo. Dziennikarz i poeta. Jako dziecko stracił rodziców. Autor słów do hymnu narodowego (1903). W 1920 deputowany do parlamentu (swoją pensję przekazywał na rzecz dwóch szkół podstawowych). Wydał trzy tomiki poezji: "Musa nueva", "Jardin para Ninos", "Alma infantil". W 1977 roku nadano mu tytuł zasłużonego dla ojczyzny. W Curridabat dzielnica jego imienia.

Macedonio Quesada

[-1995]. Pochodził z małej wioski Barmejo w prowincji Cartago. Rzeźbiarz ludowy wykonujący figurki w korzeniach sękatych kawowych krzaków. Rzeźbić zaczął w wieku pięciu lat. Początkowo jego twórczość ograniczała się do wykonywania wigilijnych zabawek dla swoich braci i sióstr. Później przeprowadził się do miasteczka Cachi (prowincja Cartago), gdzie w 1988 roku zbudował dwukondygnacyjną, drewnianą galerię - "Dom Marzeń". Wierzył, że drewno posiada wewnętrzną energię. W 1995 roku otrzymał z rąk prezydenta Narodową Nagrodę Sztuki Popularnej. Jego dzieła zdobią wnętrza kostarykańskich banków i biur rządowych w San Jose.

Olger Villegas

[1934-]. [Olger Villacruz]. Malarz i rzeźbiarz. Ukończył szkołę podstawową im. George Washingtona w San Ramon, potem Akademię przy Ministerstwie Edukacji. W 1951 roku został przyjęty na Uniwersytet Kostaryki i tam ukończył specjalność Sztukę Plastyczną. Potem pobierał naukę w Meksyku (Narodowa Szkoła Malarstwa i Rzeźbiarstwa). Po powrocie do kraju wykładowca w wielu szkołach artystycznych. Jest autorem popiersi Arnoldo Herrery (Conservatorio Castellano, Heredia), ks. Delio Arguedasa (Colegio Santa Maria de Guadelupe, Heredia), Nicolasa Ulloa (Park Centralny, Heredia). W latach 1991-1993 stworzył pomnik Gwarancji Socjalnych na rondzie w Zapote. W 1998 roku wyrzeźbił 4-metrowy pomnik Daniela Odubera Quirosa w Parku Morazana w San Jose.